Cenne dane
Utrata danych może okazać się to początkiem poważnych problemów.
W takiej sytuacji znalazł się pan Wojciech Partyka. Oszuści wykorzystali numer jego dowodu osobistego oraz PESEL do wzięcia kilkudziesięciu tysięcy złotych kredytu w kilku parabankach.
- Pierwszy list dostałem w kwietniu. Dowiedziałem się, że została na mnie wzięta pożyczka. Łącznie zostałem oszukany na prawie 20 tys. zł. Było to pięć chwilówek, gdzie RRSO wynosiło nawet 800 procent - opowiada i dodaje: To dla mnie ciężki rok. Byłem przerażony tą sytuacją. Mam kredyt na mieszkanie, opłaty i nagle doszło do spłaty jeszcze pożyczki, której nie brałem.
Mężczyzna zaznacza, że nigdy nie zgubił dowodu osobistego.
- Nagle dowiedziałem się, że mam pożyczki, których nie zaciągnąłem – mówi pan Wojciech.
Mężczyźnie po kilkunastu miesiącach udało się wstrzymać windykacje długu. Jego sprawa została jednak umorzona ze względu na niewykrycie sprawcy.
Z kolei w przypadku pana Krzysztofa, śledztwo zostało wszczęte, ale windykator nadal domaga się kilku tysięcy złotych zapłaty za telefon, którego mężczyzna nigdy nie zamawiał i nie odbierał.
- Dostałem wiadomość, że przeciwko mnie wydany jest nakaz zapłaty. Uzyskałem informację, że zaległości wynikają z trzech faktur wystawionych w 2017 przez operatora. Rzekomo zawarłem z nimi umowę przez internet, podając swoje dane osobowe w tym numer i serię dowodu osobistego. Byłem w szoku. Cała ta sytuacja przysporzyła mi masę problemów i stresu – mówi.
Kto handluje danymi?
Sprawdziliśmy, jak łatwo jest kupić szczegółowe informacje o każdym z nas. Na portalach internetowych znaleźliśmy kilkadziesiąt ogłoszeń z kompletnymi bazami danych. Skontaktowaliśmy się z autorem jednego z nich.
- W bazie każdy rekord to imię, nazwisko, adres, numer telefonu. W 80 proc. przypadków także numer PESEL – powiedziała w rozmowie telefonicznej kobieta.
Autorka ogłoszenia, na które odpowiedzieliśmy wysłała nam próbkę bazy, którą dysponuje. Znajdowało się w niej ponad 26 tysięcy rekordów, a w nich nie tylko nazwiska, adresy, czy numery PESEL, ale również szczegółowe informacje finansowe, takie jak numer konta, saldo rachunku, wysokość zaciągniętego w banku kredytu oraz to w jakiej walucie został zaciągnięty.
Bazę pokazaliśmy prawnikowi Pawłowi Litwińskiemu, który od kilkunastu lat zajmuje się kwestią ochrony danych osobowych.
- To jest nieprawdopodobny zestaw informacji, który nie miał prawa wyciec. Jestem przekonany, że ta baza została pozyskana na drodze przestępstwa. Z uwagi na zakres informacji, to nie miało prawa pojawić się na rynku – zaznacza.
Przesłana próbka okazała się w 100 procentach nielegalna. Według naszych ustaleń pochodzi z jednego z banków. Okazało się, że kobieta, która chce nam ją sprzedać, kiedyś w nim pracowała
- Chodzi o 650 tys. rekordów. Każdy to imię, nazwisko, adres, adres e-mail, numer telefonu, w większości jest też PESEL. Baza była aktualizowana w czerwcu zeszłego roku. Była sprawdzana przez bank ze skryptami, które oni mają. Dostałam bazę od znajomych w banku. To, że tam już nie pracuję, dużo nie zmieniło – powiedziała na spotkaniu.
Jak to możliwe, że kobieta, która od kilku lat nie pracuje w instytucji ma do dyspozycji tak obszerną bazę danych jej klientów?
- Menadżer musi zrobić raport. Raport robi na podstawie danych, które są w tabelkach. Nie zrobi tego w pracy, bo nie ma na to czasu więc on to wysyła na prywatny e-mail. W domu pobiera na dysk, a w raporcie pisze, że dane wykasował. Bank nie ma szans, żeby to sprawdzić, bo musiałby sprawdzić, co mam na prywatnym dysku w domu. Tak samo funkcjonują wszystkie banki. Szefowie są przeszczęśliwi, że ludzie chcą pracować po godzinach – tłumaczy kobieta.
Kobieta łącznie dysponowała ponad pół milionem nazwisk, adresów, telefonów, numerów PESEL, czy numerów kont. Za te wszystkie, poufne informacje, oczekiwała od nas jedynie 400 złotych. Bazy nie kupiliśmy.
Skala rośnie
- Problem sprowadza się do łatwości dostępu i kopiowania baz danych. Kilka lat temu, jeśli chcielibyśmy wynieść dokumentację papierową od lekarza, byłoby to technicznie trudne. Jeżeli dziś, można tę kartotekę skopiować na pendrive, to jest to znacznie prostsze. Ten obszar stał się potencjalnie atrakcyjny dla przestępców – podkreśla Paweł Litwiński.
Większość spośród prawie trzydziestu milionów dorosłych Polaków straciła na czarnym rynku swój adres, czy numer telefonu. Do takich osób dzwonią uciążliwi telemarketerzy lub wysyłają reklamy. Gorzej, gdy w ręce oszustów trafia szczegółowa bazy danych z banków. Na podstawie zawartych tam informacji można się dowiedzieć, kto ile zarabia i na co go stać.
- Ważne jest to, że oni w tym momencie mają pieniądze. Jeżeli ktoś ma depozyty, wiadomo, że dysponuje wolnymi środkami. Następna wartościowa grupa to ludzie, którzy zaciągnęli kredyty hipoteczne. Wiadomo, że się zakorzenili. To też dobra dla nas informacja, to znaczy, że oni chcą w to inwestować – mówi kobieta, która chciała sprzedać nam dane.
Za nielegalny obrót danymi osobowymi grozi do 3 lat pozbawienia wolności.