W ramach ogólnopolskiego programu kontroli sieci sklepów spożywczych „Biedronka” należących do Jeronimo Martins Dystrybucja sp. zoo inspektorzy pracy przeprowadzili 229 kontroli. W skontrolowanych placówkach zatrudnionych było łącznie 3227 pracowników, w tym 1685 kobiet i 407 pracowników młodocianych. Podczas kontroli inspektorzy udzielili łącznie 833 porad prawnych oraz 894 porad dotyczących technicznego bezpieczeństwa pracy.Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości dotyczyły : - nierzetelnego prowadzenia ewidencji czasu pracy – 47 % skontrolowanych sklepów - niewłaściwego rozliczania czasu pracy, w szczególności w zakresie prawidłowego kwalifikowania pracy świadczonej w godzinach nadliczbowych - 28 % - nie zapewnienia pracownikom dobowego i tygodniowego odpoczynku – 39 % - niewłaściwego planowania czasu pracy w harmonogramach pracy – 68 % - nieterminowego udzielania pracownikom urlopów wypoczynkowych – 16 % - zaniżania wysokości wypłacanego wynagrodzenia za pracę, w tym: w związku z nierzetelnym prowadzeniem ewidencji – 32 %, w innych przypadkach – 10 % - nieprzestrzegania przepisów dotyczących zatrudniania pracowników młodocianych – 8 % - transportu wewnętrznego w poszczególnych sklepach – 38 % - eksploatacji urządzeń i instalacji elektrycznych – 22 % - składowania i magazynowania towarów oraz ich przemieszczania w obiektach pomieszczeniach – 35 % - wyposażenia pomieszczeń higienicznosanitarnych – 54 % Należy podkreślić, iż w przeważającej liczbie sklepów dostępny dla pracowników regulamin pracy zawierał zapisy niedostosowane do aktualnego stanu prawnego. Sytuacja ta była konsekwencją nie przekazania do wiadomości pracowników znowelizowanego w dniu 31.03.2004 r. regulaminu pracy, który znany był tylko w siedzibie spółki. Powiadomienie Prokuratury Rejonowej o popełnieniu przestępstwaW 7 sprawach skierowano do właściwej prokuratury rejonowej zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. 5 czynów mających znamiona przestępstwa polegało na nierzetelnym prowadzeniu ewidencji czasu pracy, natomiast w 1 przypadku na fałszowaniu podpisów pracowników na liście obecności i tym samym danych w niej zawartych. Powiadomień dokonano na podstawie art.270 § 1 kodeksu karnego. W 1 przypadku przesłano zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa w związku z fałszowaniem podpisu pracownicy oraz nie zgłoszeniem zbiorowego wypadku przy pracy, tj. o czyny opisane w art. 220 § 1 i art. 270 § 1 k.k. Wykroczenia przeciwko prawom pracownika W wyniku kontroli ujawniono 208 czynów stanowiących wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Konsekwencją naruszenia obowiązujących przepisów wypełniających znamiona wykroczeń było ukaranie w postępowaniu mandatowym karą grzywny 88 osób na łączną kwotę 38 250 zł oraz zastosowanie wobec 15 osób środków wychowawczych.Największą grupę (76 z 208 stwierdzonych wykroczeń) stanowiły wykroczenia popełnione w wyniku naruszenia przepisów o czasie pracy, w tym w szczególności nie zapewnienie pracownikom dobowego i tygodniowego odpoczynku oraz nierzetelne prowadzenie ewidencji czasu pracy. Wśród wykroczeń wynikających z nieprzestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przeważały wykroczenia związane z niewłaściwą organizacją prac transportowych, w szczególności przekroczeniem dopuszczalnych norm przy przemieszczaniu ciężarów w transporcie ręcznym (40 z 208 stwierdzonych wykroczeń). Przyczyny nieprawidłowości (wg Inspektorów pracy)- Dążenie pracodawcy do uzyskania maksymalnego zysku bez poszanowania istniejącego porządku prawnego. Pracodawca minimalizował koszty prowadzenia działalności, w szczególności poprzez zmniejszenie kosztów pracy oraz kosztów inwestycyjnych. Bezpodstawnie obniżał wysokość należnego pracownikom wynagrodzenia za pracę poprzez nie wykazywanie w ewidencji czasu pracy wykonywanej w godzinach nadliczbowych, wyposażał sklepy w ręczne urządzenia transportu niedostosowane do ciężaru, stosowanych grup towarowych (palety o wadze od 750 kg do 1000 kg). Pracodawca nie zapewniał środków transportu mechanicznego umożliwiających przewożenie towarów w stosowanych opakowaniach (grupach towarowych). Nie zapewniał również odpowiedniej powierzchni magazynowej w poszczególnych sklepach, co powodowało zagrożenia wynikające z nieprawidłowego składowania towarów w przypadkowych miejscach.- Niedostateczna obsada personalna. Zbyt małe zatrudnienie uniemożliwiało prawidłowe zaplanowanie czasu pracy przy jednoczesnej konieczności zapewnienia prawidłowego funkcjonowania sklepów. Konsekwencją niedostatecznej obsady personalnej było powierzanie pracownikom jednocześnie wielu funkcji, np. kasjera i sprzedawcy zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy. Zbyt mała liczba pracowników powodowała, iż wykonywanie prac transportowych i rozładunkowych powierzano kobietom i młodocianym, ponad dopuszczalne normy.- Nieznajomość przepisów prawa po nowelizacji kodeksu pracy przez kadrę kierowniczą, jak i uchybienia w zakresie ich prawidłowej interpretacji.- Brak systematycznych kontroli służby bhp, która jest organem pomocniczym kierownictwa firmy. Służba ta powinna kontrolować i ustalać nieprawidłowości oraz na bieżąco składać kierownictwu firmy stosowne wnioski zmierzające do usunięcia tych nieprawidłowości. - Zbyt mała powierzchnia magazynowa w stosunku do potrzeb danych sklepów, co w konsekwencji prowadziło do składowania towarów w miejscach do tego nie przeznaczonych oraz na ciągach komunikacyjnych.- Nieprawidłowa organizacja prac, w szczególności przy wykonywaniu prac transportowych. Dostarczane z Centrów Dystrybucyjnych do placówek handlowych towary były ładowane na palety, których ciężar uniemożliwiał ich sprawny rozładunek i przemieszczanie przy posiadanym sprzęcie i obecnej obsadzie osobowej. Efekty uzyskane w wyniku kontroli W wyniku przeprowadzonych kontroli i zastosowanych środków prawnych zobowiązano pracodawcę do podjęcia działań w celu usunięcia nieprawidłowości i zapewnienia stanu zgodnego z obowiązującym stanem prawnym.W wyniku decyzji inspektorów pracy wstrzymano prace zagrażające bezpośrednio życiu i zdrowiu pracowników, przede wszystkim transportowe, a ponadto: - wyposażono pomieszczenia higieniczno-sanitarne w odpowiednie urządzenia i sprzęt, - zapewniono bezpieczną eksploatację urządzeń elektrycznych, - oznakowano miejsca składowania towarów oraz zapewniono właściwy sposób i miejsca składowania towarów, - oznakowano miejsca niebezpieczne, w tym krawędzie ramp ładunkowych, - uporządkowano ciągi komunikacyjne, a w niektórych jednostkach oznakowano drogi transportowe, - drzwi i wrota wyposażono w urządzenia zapobiegające ich samoczynnemu zamykaniu, - zapewniono dojścia do wyjść ewakuacyjnych.W celu poprawy sytuacji w zakresie bhp w sklepach sieci „Biedronka” oraz dążąc do wyeliminowania zjawiska nierzetelnego rejestrowania czasu pracy w sklepach, pracodawca podjął następujące działania: - do dnia 30.06.2004 wyposażył sklepy w 372 wózki elektryczne do transportu palet z towarami, inwestując 703.250 EUR z przeznaczonej na ten cel kwoty 1.200.000 EUR. Akcja wyposażania sklepów w ww. wózki zakończy się 30 lipca, kiedy to wózki znajdować się będą w prawie wszystkich aktualnie działających 690 sklepach sieci „Biedronka”, w których ze względów technicznych możliwe jest ich stosowanie, - w kwietniu br. przyjął do pracy 80 mężczyzn, zaś w maju – 144, przy czym większość z nich zatrudniona została w sklepach, w których układ wnętrza nie pozwala na używanie wózków elektrycznych. Zawarto szereg umów cywilno-prawnych z osobami spoza personelu sklepów - na usługi w zakresie rozładunku towarów, - uzyskał zgodę kilku właścicieli obiektów sklepowych na przebudowę wnętrz tak, aby umożliwić używanie tam wózków elektrycznych, - dyrektor personalny spółki wydał zarządzenie wprowadzające zaostrzone reguły rejestracji czasu pracy m.in. bieżącej, codziennej ewidencji przybycia do i zakończenia pracy, prowadzenia rzetelnej ewidencji czasu pracy, zakazu dokonywania jakichkolwiek zmian w prowadzonej ewidencji, ---strona--- - opracował programu komputerowy pozwalający na monitorowanie zmian wprowadzanych do komputerowej ewidencji czasu pracy w zakresie odnotowanych już wcześniej godzin pracy. Wdrożenie programu w całej sieci ma nastąpić od l lipca 2004 r., - uruchomił specjalne numery telefoniczne pozostające w dyspozycji kierowników personalnych, co pozwala pracownikom na bezpośredni kontakt z tymi osobami, - przeprowadza kontrole wewnętrzne oraz szkolenia dla kierowników sklepów i kierowników rejonów, - wyznaczył dwóch kierowników rejonów do udzielania pomocy pozostałym kierownikom w planowaniu czasu pracy w sklepach, - podjął prace nad opracowaniem programu komputerowego do planowania czasu pracy w sklepach. Prawdopodobnym terminem wdrożenia programu jest październik br., - powołano zespół do badania i ewentualnej weryfikacji stosowanego systemu oceny działalności sklepów przez pryzmat gratyfikacji dla osób zajmujących poszczególne stanowiska kierownicze. (Na podstawie informacji udzielonej Okręgowemu Inspektorowi Pracy w Poznaniu pismem z dnia 21.06.2004 r. oraz informacji telefonicznej z dnia 30.06.2004 r.) Podsumowanie Z przeprowadzonych kontroli w sklepach sieci „Biedronka” wynika, iż stan przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy odbiegał w sposób znaczący od obowiązujących przepisów prawa pracy. W połowie kontrolowanych jednostek wykazano, że ewidencja czasu pracy prowadzona była w sposób nierzetelny, przede wszystkim ze względu na nie rejestrowanie rzeczywistego czasu oraz liczby dni pracy pracowników. Stwierdzono również przypadki nie odnotowywania pracy w godzinach nadliczbowych wynikających z przekroczenia ustalonego dla pracownika na dany dzień wymiaru czasu pracy i pracy w tej samej dobie pracowniczej. Nieprawidłowości w tym zakresie przekładały się wprost na wysokość wynagrodzeń pracowników, które z tego powodu zostają bezpodstawnie zaniżone. Istotną ze względu na jej powszechność nieprawidłowością było nie przestrzeganie prawa pracowników do dobowego jak i tygodniowego odpoczynku, a także błędne planowanie pracy w harmonogramach.W zakresie przestrzegania technicznego bezpieczeństwa najwięcej nieprawidłowości wystąpiło w zakresie transportu towarów oraz magazynowania ich w sklepie. Nieprawidłowości te wynikały z nieprawidłowej organizacji pracy, przy braku odpowiednich środków transportowych umożliwiających przemieszczanie stosowanych grup towarowych.Wyniki przeprowadzonych kontroli potwierdziły trafność i zasadność decyzji o skomasowaniu działań kontrolnych i potrzebę stałego monitorowania przez Państwową Inspekcję Pracy stanu przestrzegania przepisów prawa pracy i bhp w placówkach handlowych „Biedronka”.