- To była ostatnia jazda w dół. Konie cały dzień pracowały, było bardzo gorąco. To było widoczne, że one się bardzo denerwowały – opowiada Karina Andre. - W pewnym momencie jeden koń się przewrócił, położył się po prostu. Po paru minutach koń się podniósł, ten kierowca go podniósł. Za chwile drugi koń się położył i wtedy złamał się dyszel. One położyły się ze zmęczenia. To, co się wydarzyło, było bardzo wstrząsające - opowiada.
Zgłoszenie
Film z upadkiem koni pani Karina wysłała do Fundacji Viva, od kilku lat walczącej o zlikwidowanie transportu konnego na tej trasie. Okazało się, że zwierzęta zaledwie kilka dni wcześniej przeszły badania. Zostały dopuszczone do pracy przez komisję, choć wolontariusze fundacji zgłaszali, że jeden koń prawdopodobnie kuleje.
- Być może bolesna kulawizna była powodem tego, że cztery dni później nie wytrzymał i podczas postoju po prostu przewrócił się z wycieczenia - mówi Anna Plaszczykz Międzynarodowego Ruchu na Rzecz Zwierząt Viva!
Uprzedzają fiakrów?
Postanowiliśmy sprawdzić jak przebiegają organizowane co roku badania koni i przez dwa dni towarzyszyliśmy lekarzom weterynarii oceniającym konie. Także wolontariusze z Fundacji Viva i Klubu Gaja rejestrowali przebieg badań i zachowanie fiakrów swoimi kamerami. Zdaniem obrońców praw zwierząt przynajmniej w kilku wypadkach fiakrzy, wiedząc że koń ma problemy ortopedyczne, tłumaczyli to rzekomą wymianą podków, czego komisja nie miała jak zweryfikować.
- Dla mnie oburzające było to, że lekarz weterynarii, kiedy widział kulawiznę, od razu pytał, kiedy koń był kuty. A wszyscy karnie odpowiadali, że wczoraj. Wszystkie konie było kute dzień przed badaniami. Fiakrzy z wyprzedzeniem wiedzą, że są badania - mówi Anna Plaszczyk.
Zastrzeżenia
Fundacja Viva ma zastrzeżenia nie tylko do tłumaczeń fiakrów, ale także do pracy części komisji. Konie były badane przez dwóch lekarzy weterynarii. Jeden, zatrudniony przez fiakrów, sprawdzał tętno i oddechy koni po wyjechaniu na górę. Drugi, opłacony przez organizacje prozwierzęce, zajmował się końmi już po odpoczynku. Najwięcej nieprawidłowości zauważono podczas badania wysiłkowego. Na nagraniach wolontariuszy Fundacji Viva widać, że część wozów, zamiast w odstępach, wyjeżdża w grupach, przez co zwierzęta czekają na to badanie prawie pół godziny. Mają więc czas na odpoczynek.
- Od wysiłku do przeprowadzania badań prób wysiłkowych powinno upłynąć kilka minut. Więc nie możemy tu mówić o miarodajnym, rzetelnym zrobionym zgodnie ze sztuka badaniu - tłumaczy Cezary Wyszyński z Vivy!. - Jakby tego było mało, normalnie wozy wjeżdżają na górę w 45 minut, a w dzień badań niektóre jechały nawet ponad godzinę. Wiadomo więc, że manipulując tymi warunkami jesteśmy w stanie w ogromnym stopniu wpłynąć na wynik badań. Bo zamiast wozu, który jedzie z pełnym obciążeniem przez 45 minut, mamy wóz pusty, który wjeżdża przez ponad godzinę. Wiadomo, że zwierzęta męczą się dużo mniej i że to wyjdzie w badaniach - dodaje Cezary Wyszyński.
Godzina zegarowa czy 45 minut?
Rzeczywiście w czasie trzydniowych badań prawie 70 procent wozów wyjeżdżało na górę przez ponad godzinę. Tymczasem na stronie internetowej fiakrów czytamy, że czas przejazdu wozu to około 45 minut. Nasi dziennikarze przez dwa weekendy sprawdzali jak to wygląda, gdy nie ma badań.
Chcieliśmy porozmawiać o naszych spostrzeżeniach z prezesem Stowarzyszenia Przewoźników do Morskiego Oka, ale nie zgodził się na spotkanie z reporterem. Z listą nieprawidłowości zgłoszonych przez organizacje prozwierzęce poszliśmy więc do Powiatowego Lekarza Weterynarii, który w tym roku nadzorował pracę komisji.
- Badania nie są fikcją – zapewniał Piotr Żmuda, Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Nowym Targu.
"To jest kwestia interpretowalna"
W regulaminie Tatrzańskiego Parku Narodowego, który organizuje badania czytamy, że lekarze weterynarii u wszystkich koni muszą dokonać oceny ruchu. Robi się to w kłusie, na twardej powierzchni. Dzięki temu badaniu można zauważyć zmiany ortopedyczne, których nie widać w innej diagnostyce. W tym roku jednak z 285 przebadanych koni zdaniem Fundacji Viva tylko 116 oceniono w ruchu. Mimo to, TPN oświadczył, że badanie wykonano u wszystkich koni.
- To jest kwestia interpretowalna, bo ocenę narządów ruchu, czy badanie w ruchu zostało wykonane w ten sposób, że koń przeszedł - mówi Szymon Ziobrowski, dyrektor Tatrzańskiego Parku Narodowego. - Organizacje prozwierzęce mają tylko zarzuty. Ja nie słyszałem nic pozytywnego. Nie żyjemy w świecie fikcyjnym tylko realnym i mam określone możliwości, w związku z tym nie wyczarujemy wszystkiego, czego życzyłyby sobie organizacje. Z mojej perspektywy to, co jest w tym momencie, jest akceptowalne - twierdzi.
"Trzeba to zweryfikować"
Jednak zdaniem przedstawiciela Powiatowego Inspektoratu Weterynarii, który cały czas był na miejscu badań, nie wszystkie konie oceniano w ruchu.
- Do tej pory czasookresów wyjazdu nikt nie podnosił. W poprzednich latach na pewno też się zdarzało, że te konie z pustymi wozami wychodziły. Trzeba to zweryfikować, poprawić i w przyszłym roku uzupełnić, włączyć do badań i będzie dużo lepiej - mówi Piotr Żmuda.
Za dwa tygodnie odbędzie się druga tura badań koni pracujących na trasie do Morskiego Oka. Obrońcy praw zwierząt nadal nie wiedzą czy tym razem lekarze weterynarii będą mogli dokonać oceny ruchu koni ani czy pracownicy parku będą pilnowali, by nie dochodziło do kolejnych nieprawidłowości. Niezależnie od przebiegu badań Fundacja Viva planuje złożyć skargę do Ministerstwa Środowiska.
- Mimo że te badania są dalekie od ideału, że zastanawiamy się na sensem naszego udziału w nich, to mamy świadomość, że jeśli nie będzie nas na tych badaniach, to ich wyniki będą wzorowe. Możemy patrzeć na ręce, co jest naszą rolą. Jesteśmy powołani po to, by dbać o zwierzęta. Naszym zdaniem na tej trasie mamy do czynienia z przemęczeniem i zamęczaniem zwierząt - dodaje Cezary Wyszyński.