Grupa ryzyka
Według Światowej Organizacja Zdrowia nadciąga lawinowy wzrost liczby zachorowań na raka. Zachorować ma co trzeci Polak, a nowotwór będzie miał podłoże genetyczne. W odpowiedzi na to zagrożenie, polski lekarz Krystian Jażdżewski stworzył unikatowy program, dzięki któremu każdy może się dowiedzieć czy i na jaki nowotwór zachoruje w przyszłości.
- Jestem lekarzem. To jest mój zawód - ratowanie zdrowia i życia ludzi. Im więcej ludzi jestem w stanie wyleczyć, zabezpieczyć przed chorobą, tym większa moja radość z pracy lekarskiej – wyjaśnia profesor Krystian Jażdżewski.
Profesor Jażdżewski jest endokrynologiem. Kilka lat temu odkrył gen, który odpowiada za zachorowanie na raka tarczycy. Teraz wraz z zespołem genetyków i lekarzy opracował oryginalną technikę badania genów. Naukowcy sprawdzają wszystkie znane i opisane geny odpowiedzialne za nowotwory dziedziczne, m.in. raka piersi, prostaty, tarczycy, jelita grubego, żołądka i jajników.
- W Polsce ponad pół miliona kobiet i ponad pół miliona mężczyzn urodziło się z chorobotwórczą mutacją. To znaczy, że prawie na pewno, z 87 procentowym ryzykiem, zachorują na nowotwór. Naszym marzeniem jest znaleźć wszystkie te osoby i powiedzieć im, co zrobić, żeby nie zachorować. Albo co zrobić, żeby chorobę wykryć na najwcześniejszym etapie – tłumaczy profesor Jażdżewski.
Ocenić ryzyko
Katarzyna Dudzińska, anestezjolog w Centrum Onkologii w Warszawie, przyznaje, że te badania uratowały jej życie.
- Miałam raka, ale on był rozpoznany w bardzo wczesnym stadium. Po kilku latach znowu miałam raka, innego. Tak więc jestem podwójnym szczęściarzem – mówi Katarzyna Dudzińska.
W jej rodzinie od kilku pokoleń rak zabijał młode kobiety i mężczyzn. Przed swoimi 40 urodzinami dwukrotnie, skutecznie zwalczyła u siebie nowotwory. Mimo to nie ma pewności, że rak nie zaatakuje jej kolejny raz.
- Ja mam mutację BRC1. Zachorowałam na raka piersi, tak samo jak moja mama 24 lata temu – mówi pani Katarzyna. Gdy jej mama zachorowała, jak miała 14 lat.
- Moje beztroskie dzieciństwo skończyło się – mówi i dodaje - Marzeniem mamy było umrzeć, kiedy my będziemy już dorośli. I tak się stało. Mieliśmy 19, 20 lat. Dociągnęła, plan wykonała. Jak prześledziłam historię rodziny okazało się, że dwie siostry mojej babci zmarły na raka jajnika i jelita grubego w młodym wieku. Te nowotwory mają ze sobą powiązania. Boję się o swoją córkę. Mam nadzieję, że nie ma uszkodzonych genów – przyznaje Katarzyna Dudzińska.
Jak mówi profesor Jażdżewski, wiele nowotworów jest związanych z naszymi genami. Wszystkie te geny i nowotwory badane są w jego programie.
- Oceniamy je całościowo. Genów jest 70, każdy z nich zwiększa ryzyko zachorowania na jeden lub więcej nowotworów. W sumie ponad 140 tysięcy punktów w jednym badaniu za cenę 399 złotych. 20 razy taniej niż gdziekolwiek na świecie – tłumaczy profesor Jażdżewski.
„Widzieć to nie zachorować”
Badanie genów, wymyślone i opracowane przez zespól profesora Jażdżewskiego, trwa od sześciu do 10 tygodni. Trzeba tylko wypełnić ankietę i oddać cztery mililitry krwi.
- Wiedzieć to potencjalnie nie zachorować albo wykryć chorobę bardzo wcześnie. Na takim etapie, że jesteśmy ją w stanie skutecznie wyleczyć – tłumaczy Jażdżewski.
Przy wykorzystaniu nowych technologii, matematyki i genetyki, z ciągu cyfr, symboli i specjalistycznych oznaczeń młodzi naukowcy odczytują wynik.
- Moim marzeniem jest znaleźć pół miliona kobiet i pół miliona mężczyzn i powiedzieć im, co zrobić, żeby nie zachorować na raka. Ale jest to długa droga, więc mam też mniejsze marzenia. Pierwsze żeby ludzie rozumieli, że warto się badać. Drugie, żeby coraz mniej ludzi się bało tych badań. I trzecie, żeby było coraz większe zrozumienie dla tych badań w środowisku medycznym – przyznaje endokrynolog.
Żeby zbadać geny metodą profesora Jażdżewskiego, nie jest potrzebne skierowanie od lekarza. Trzeba odwiedzić stronę BadamyGeny.pl, zarejestrować się i wypełnić ankietę. Do tej pory w ciągu pięciu miesięcy przebadało się ponad sześć tysięcy Polaków.